W obecnych czasach wiele państw mierzy się z zagrożeniem, jakim jest wciąż rozwijająca się działalność organizacji terrorystycznych. Podstawą do obaw jest nie tylko rosnąca liczba zamachów, których przeprowadzenie przypisują sobie członkowie organizacji, ale przede wszystkim inspirowanie innych osób do powielania takich zachowań. Jednym z przykładów takich krajów jest Izrael, który w ciągu ostatnich tygodni doświadczył licznych ataków terrorystycznych, w tym także agresję inspirowaną organizacją terrorystyczną – IS (Islamic State). Ważnym czynnikiem jest również napięta sytuacja pomiędzy Izraelem i Palestyną, mająca swoje podłoże historyczne oraz stanowiąca pretekst dla potencjalnych napaści. Poniższy materiał stanowi analizę motywacji, przebiegu i skutków wybranych zdarzeń, mających miejsce na terenie Izraela, na przestrzeni minionych dwóch tygodni.
Dnia 22 marca 2022 roku, około godziny 16:00, doszło do ataku nożownika miejscowości Beersheba. Jak podają izraelskie media, był to jeden z najbardziej brutalnych ataków mających miejsce od czerwca 2016 roku, kiedy to dwóch terrorystów otworzyło ogień na targu Sarona w Tel Awiwie, zabijając cztery osoby i raniąc kolejnych szesnaście. W jego wyniku śmierć poniosły cztery osoby, a co najmniej dwie były ranne[1]. Tożsamość napastnika nie została jednoznacznie określona przez tamtejszą policję, jednakże wiele izraelskich portali informacyjnych podaje, że sprawcą ataku ma być Muhammad Ghaleba Abu al-Qi’ana – 34-letni nauczyciel, uczący w szkole średniej z beduińskiego miasta Hura, położonego około 12 mil (19 km) na wschód od Beerszeby. Mężczyzna w przeszłości chciał dołączyć do islamskiej organizacji terrorystycznej – Państwo Islamskie (IS). W 2015 roku Muhammad został aresztowany w czasie przygotowań swojego wyjazdu do Syrii. Celem jego podróży, jak sam potwierdził, miało być wstąpienie w szeregi IS. Tego samego roku postawiono go przed sądem, przedstawiono zarzuty chęci dołączenia do organizacji terrorystycznej oraz skazano na 4-letnie więzienie. Wolność odzyskał w 2019 roku[2].
Swoje „polowanie” Muhammad rozpoczął od ataku na stację benzynową, w którym to zabił kobietę. Naoczny świadek – 25-letnia Liraz Zrihan, myjąca wtenczas swój samochód na tej samej stacji powiedziała, że dostrzegła mężczyznę zachowującego się w bardzo nietypowy sposób – „kręcił się niespokojnie wokół, jakby szukał ofiary, a w dłoni miał bardzo długi nóż, przypominający miecz”. Po dokonaniu zbrodni 34-latek wsiadł do samochodu i udał się w kierunku tamtejszego centrum handlowego – BIG. Po drodze śmiertelnie potrącił 60-letniego rowerzystę, brutalnie go taranując. Następnie wysiadł i udał się do centrum, gdzie śmiertelnie dźgnął dwie osoby i kilka wokół ranił. Zdarzenie obserwowało wiele osób postronnych, w tym także Arthur Chaimov – kierowca lokalnego autobusu[3]. Dotarł on na rondo znajdujące się w pobliżu centrum handlowego, z myślą, iż doszło do wypadku drogowego, lecz zobaczył mężczyznę biegającego dookoła wymachującego nożem, wysiadł z autobusu ze swoją osobistą bronią palną. „Podszedłem bliżej i zobaczyłem, że ma nóż. Widziałem także rannego człowieka leżącego na drodze. Kilka razy powtórzyłem: „Proszę o odłożenie noża. Nie zastrzelę cię, lecz on odpowiedział, że nie.” Al-Qi’an rzucił się na niego kilka razy, Chaimov za każdym razem cofał się na bezpieczną odległość, próbując nawiązać kontakt z napastnikiem. Ostatecznie nożownik podszedł zbyt blisko i Chaimov, wyczuwając niebezpieczeństwo, wystrzelił z broni. Kierowca w rozmowie z portalem „Channel 12” stwierdził, że zrobił wszystko, co mógł, aby uniknąć zastrzelenia terrorysty i bolało go to, pomimo morderczych działań al-Qi’ana. „Jest osobą, a nie zwierzęciem, które trzeba zabić. Był także osobą… Jesteśmy ludźmi, nie jesteśmy zwierzętami” – powiedział Chaimov. „Nie jestem przyzwyczajony do takiej sytuacji, żeby zastrzelić człowieka. Żal mi go, ale sam to na siebie ściągnął”[4]. Pierwsi ratownicy, którzy przybyli na miejsce masakry, stwierdzili zgon napastnika. Po dłuższym czasie potwierdzono także zgon wszystkich czterech ofiar, a następnie zidentyfikowano ich tożsamość: Doris Yahbas – 49 latka, matka trojga dzieci, Laura Yitzhak – 43 latka, matka trojga dzieci, rabin Moshe Kravitzky – ojciec czwórki dzieci i Menahem Yehezkel – 67 latek[5]. Osoby poszkodowane – w tym dwie kobiety, które przewieziono do Centrum Medycznego Soroka, zostały poddane odpowiedniej hospitalizacji. Ich stan, który początkowo zidentyfikowano jako ciężki, został opanowany do stopnia stabilnego[6].
Komisarz policji Kobi Shabtai powiedział, że cały incydent trwał osiem minut, a policjanci przybyli na miejsce cztery minuty po zaalarmowaniu. „Obywatele wykazali się zaradnością i zabili terrorystę w pierwszych minutach” – powiedział. Dodał także, że wszyscy policjanci zostali postawieni do stanu najwyższej gotowości oraz że rozpoczęto dochodzenie przy współpracy z wydziałem śledczym, w celu ustalenia zaangażowania osób trzecich w działalność agresora. „Ten terrorysta dokonał morderczego, haniebnego szaleństwa, taranując ludzi i dźgając ich. Od jakiegoś czasu nie konfrontowaliśmy się z czymś na taką skalę” – powiedział Shabtai. „W trosce o ataki naśladowców wzmocniliśmy gotowość narodową”[7]. Krótko po tym zdarzeniu grupa terrorystyczna Hamas, sprawująca władzę w tzw. Strefie Gazy, wyraziła aprobatę dla działań nożownika, mówiąc, że „salutuje wykonawcy heroicznej operacji w okupowanej Beer-Szebie”. Jednakże podkreśliła, że nożownik nie był członkiem ugrupowania. „Zbrodnie okupacyjne spotkają się z heroicznymi operacjami: nożami, taranowaniem i strzelaninami” – powiedział rzecznik Hamasu Abd al-Latif al-Qanou dla oficjalnego radia Hamasu[8].
Do innego incydentu doszło w niedzielę 27 marca 2022 roku w miejscowości Hadera, położonym około 50 km na północ od Tel Awiwu. Dwóch arabskich napastników otworzyło ogień na przystanku autobusowym, zabijając przy tym dwóch policjantów i raniąc przypadkowych przechodniów. Zamordowani policjanci to Yezen Falah oraz Shirel Abukart – obaj w wieku 19 lat[9]. Niedługo po ataku Państwo Islamskie na swoim profilu w komunikatorze internetowym – Telegram, opublikowało wpis, w którym przyznaje się do przeprowadzenia ataku. Według relacji członków tamtejszych służb bezpieczeństwa, zabici funkcjonariusze należeli oni do paramilitarnej straży granicznej Izraela. W wyniku szybkiej reakcji członków jednostki antyterrorystycznej, spożywających posiłek w pobliskiej restauracji, bandyci zostali zlikwidowani. „Na szczęście naszym funkcjonariuszom udało się zneutralizować napastników i zapobiec większemu atakowi terrorystycznemu” – powiedział rzecznik krajowej policji Eli Levy w izraelskiej telewizji Kan.
Atak miał miejsce w tym samym czasie co spotkanie trzech ministrów spraw zagranicznych – Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Bahrajnu i Maroka, z sekretarzem stanu USA – Anthonym Blinkenem. Ten tego samego dnia na swoim oficjalnym profilu, na platformie Twitter, Blinken opublikował wpis: „Potępiamy dzisiejszy atak terrorystyczny w Haderze, w Izraelu. Na takie bezsensowne akty przemocy i morderstwa nie ma miejsca w społeczeństwie. Łączymy się w bólu z naszymi izraelskimi partnerami i składamy kondolencje rodzinom ofiar.” Minister spraw zagranicznych Izraela – Yair Lapid „poinformował ministrów spraw zagranicznych uczestniczących w szczycie na Negewie o szczegółach ataku terrorystycznego w Haderze” – podało izraelskie ministerstwo spraw zagranicznych na Twitterze[10]. Wszyscy ministrowie spraw zagranicznych potępili atak i poprosili o przekazanie kondolencji rodzinom ofiar oraz życzeń powrotu do zdrowia rannym[11].
Po tym incydencie szef sztabu Izraela nakazał rozmieszczenie dodatkowych oddziałów na obszarze Zachodniego Brzegu oraz postawienie wszelkich służb bezpieczeństwa w stan gotowości. Izraelscy urzędnicy ds. bezpieczeństwa ostrzegają przed eskalacją ataków, w związku nadchodzącymi świętami: muzułmańskim Ramadanem, żydowską Paschą oraz chrześcijańską Wielkanocą. Jest w gruncie rzeczy bardzo rzadkie zjawisko, gdy tak ważne święta występują w jednym czasie[12].
Pomimo mobilizacji struktur bezpieczeństwa krótko po incydencie w Hadera, we wtorek 29 marca 2022 roku na przedmieściach izraelskiego miasta Tel Awiw, a dokładniej w Bnei Brak (jednym z najbardziej zaludnionych ortodoksyjnych obszarów żydowskich w kraju), doszło do strzelaniny. Jej efektem była śmierć co najmniej 5 osób[13]. Sprawcą ataku był Diaa Hamarsheh, 27-letni Palestyńczyk z wioski Yabad na północy Zachodniego Brzegu[14]. Wcześniej pracował w Bnei Brak i został skazany za przestępstwa związane z bezpieczeństwem. Atak miał miejsce późnym wieczorem. Uzbrojony napastnik poruszający się na motocyklu otworzył ogień do tamtejszych osób. Nagranie tamtejszych kamer monitoringu ukazało ubranego na czarno napastnika, strzelającego z karabinu szturmowego M16 na ulicy[15]. Izraelskie media podały, że najpierw zastrzelił dwóch Ukraińców, którzy siedzieli przed sklepem spożywczym. Potem otworzył ogień do przejeżdżającego samochodu, zabijając prowadzącego go mężczyznę. Następnie zastrzelił czwartego mężczyznę próbującego uciec przed agresorem[16]. Ostatnia wymiana ognia miała miejsce z dwoma funkcjonariuszami przybyłymi na miejsce zdarzenia. Jeden z nich został śmiertelnie postrzelony, drugi zaś zastrzelił napastnika. Jeszcze tego samego dnia udało się zidentyfikować tożsamość części ofiar – dwoje z nich to 29-letni Avishai Yehezkel oraz 36-letni Yaakov Shalom. Izraelska policja doniosła, że poległy funkcjonariusz to 32-letni Amir Khoury. Dwie ostatnie ofiary to obywatele Ukrainy. Nie podano jednak ich danych. Wiadomo, że mieli 20 i 30 lat. Ambasada Ukrainy potwierdziła śmierć dwóch ukraińskich obywateli i dodała, że pracowali oni na terenie Izraela od lat[17]. Amerykański sekretarz stanu Antony Blinken potępił atak. „Ta przemoc jest niedopuszczalna” – powiedział. „Izraelczycy – jak wszyscy ludzie na całym świecie – powinni móc żyć w pokoju i bez strachu”. Akt terroru potępił także prezydent Palestyny Mahmoud Abbas. „Zabijanie palestyńskich i izraelskich cywilów doprowadzi tylko do dalszego pogorszenia sytuacji, podczas gdy wszyscy dążymy do stabilności” – ostrzegł. Natomiast członkowie ugrupowania Hamas stanowczo pochwalili atak, mówiąc: „Wyrażamy nasze błogosławieństwo operacji w Tel Awiwie”[18].
W związku z agresją palestyńskiego napastnika, w czwartek 31 marca 2022 roku izraelskie wojsko przeprowadziło nalot na miejscowość Jenin, mieszczącą się na północy Zachodniego Brzegu. Izraelskie Siły Obronne (IDF) poinformowały, że żołnierze i funkcjonariusze policji granicznej wkroczyli do Jeninu, aby zatrzymać osoby podejrzane o pomoc Palestyńczykowi z pobliskiej wioski Yabad, który uprzednio 29 marca zastrzelił pięć osób na przedmieściach Tel Awiwu w Bnei Brak. Według doniesień członków IDF: „W czasie nalotu miało miejsce wiele incydentów z użyciem przemocy”. Palestyńscy napastnicy strzelali do żołnierzy IDF, którzy odpowiedzieli ogniem. Trafiono trzech napastników”. Palestyńskie Ministerstwo Zdrowia potwierdziło, że zginęło trzech obywateli Palestyny, spośród których zidentyfikowano – Sanad Abu Atiyeh (17 lat) i Yazid Saadi (23 lata). Kolejne 15 osób zostało rannych (w tym trzy w stanie krytycznym), po tym jak izraelscy żołnierze otworzyli ogień do protestujących Palestyńczyków przeciwko „izraelskiej agresji”[19]. IDF poinformowało, że osoba podejrzana o udział w ataku na Bnei Brak została aresztowana w Yabad. Według władz Palestyny: „Izraelska eskalacja jeszcze bardziej zaostrzy napięcia i zdestabilizuje region”[20].
Kontynuując swoją operację (Izrael rozszerzył działania na terytorium całego Zachodniego Brzegu), w późnych godzinach wieczornych 1 kwietnia 2022 roku izraelskie siły bezpieczeństwa, wskutek strzelaniny, zabiły trzech palestyńskich bojowników, którzy należeli do grupy terrorystycznej Islamski Dżihad[21]. Funkcjonariusze poinformowali, że bojownicy zostali przechwyceni podczas jazdy przez północny Zachodni Brzeg, po tym jak otrzymano informację, że zamierzają przeprowadzić atak na terytorium Izraela. Jak stwierdzono, podejrzani otworzyli ogień w kierunku policjantów, co zakończyło się ich śmiercią. Fakt ten potwierdził komisarz policji Kobi Szabtai w sobotnim oświadczeniu[22].
Kilka godzin po starciu palestyńskie ugrupowanie terrorystyczne – Islamski Dżihad poinformowało, że trzej zabici byli członkami jej skrzydła wojskowego. Podało również ich dane: Saeba Abahary – 30-latek z wioski Yamun koło Jeninu, Khalila Twalby – 24-latek z Jeninu oraz Saifa Abu Libdeha – 25-latek z Tulkarmu. „Opłakujemy śmierć naszych trzech bohaterskich bojowników” – poinformowała organizacja[23]. Według portalu informacyjnego „Ynet”, Abu Labada był wcześniej więziony za liczne przestępstwa terrorystyczne w imię dżihadu, a Abahara za czyny przestępcze. Jak podają palestyńskie media, kilka godzin po ataku izraelskie siły zbrojne otoczyły dom w miejscowości Shuweika, w pobliżu miasta Tulkarem na Zachodnim Brzegu. Na nagraniach zamieszczonych w Internecie widać było kilka pojazdów opancerzonych w okolicy. Wojsko w późniejszym czasie podało, że aresztowano jedną osobę – podejrzaną o przynależność do uprzednio rozbitej komórki. Podczas nalotu skonfiskowano karabin M16 i amunicję. Wojsko twierdzi, że podejrzany planował zemstę za śmierć pobratymców. „Aresztowania dokonano w biały dzień i przypuszcza się, że poszukiwany chciał odpowiedzieć na wyeliminowanie oddziału innym atakiem” – powiedział jeden z żołnierzy[24]. Tymczasem islamska grupa Hamas ostrzegła w oświadczeniu z dnia 1 marca, że Izrael poniesie „konsekwencje”, jeśli pozwoli izraelskim wojskom lub żydowskim wiernym wejść do kompleksu meczetu Aksa na szczycie Wzgórza Świątynnego. Nie określił jednak, jakie będą te konsekwencje[25].
Z uwagi na liczbę wielu incydentów mających miejsce na terenie Izraela, a także obrót wydarzeń związany przede wszystkim ze zbrojną interwencją sił izraelskich na terenie Zachodniego Brzegu, nie należy spodziewać się znaczących zmian w kontekście ustabilizowania sytuacji bezpieczeństwa w Izraelu. W związku z ww. operacją organizacja Islamski Dżihad zapowiedziała działania odwetowe. Oznacza to, że w najbliższym czasie może prawdopodobnie dojść do przejawów agresji ze strony dżihadystów. Ponadto relacja z sąsiednią Palestyną jest wciąż napięta z powodu okupowania przez Izrael wcześniej wspomnianego Zachodniego Brzegu, co również prawdopodobnie negatywnie wpłynie na bezpieczeństwo w Izraelu.
[1] Four killed in knife attack in southern Israel, “france24.com”, 22.03.2022, https://www.france24.com/en/middle-east/20220322-four-killed-in-knife-attack-in-southern-israel, 01.04.2022.
[2] Israel: Four killed in shopping centre attack, “bbc.com”, 22.03.2022, https://www.bbc.com/news/world-middle-east-60829320, 02.04.2022
[3] 4 Killed In Knife Attack In Israel, Suspect Shot Dead: Police, “ndtv.com”, 23.03.2022, https://www.ndtv.com/world-news/4-killed-in-knife-attack-in-israel-suspect-shot-dead-police-2837607, 03.04.2022.
[4] E. Fabian and A. Boxerman, 4 killed, 2 wounded in stabbing attack at Beersheba mall; terrorist shot dead, “timesofisrael.com”, 22.03.2022, https://www.timesofisrael.com/4-killed-several-wounded-in-stabbing-attack-at-beersheba-mall-terrorist-shot-dead/, 03.04.2022.
[5] Ibidem.
[6] 4 Killed In Knife Attack In Israel, Suspect Shot Dead: Police, “ndtv.com”…
[7] E. Fabian and A. Boxerman, 4 killed, 2 wounded in stabbing attack at Beersheba mall; terrorist shot dead, “timesofisrael.com”…
[8] M. Weiss, Four Israelis killed by Israeli Bedouin with links to Islamic State, “irishtimes.com”, 22.03.2022, https://www.irishtimes.com/news/world/middle-east/four-israelis-killed-by-israeli-bedouin-with-links-to-islamic-state-1.4833498, 02.04.2022.
[9] Israel: Two police killed by Israeli Arab gunmen in Hadera, “bbc.com”, 27.03.2022, https://www.bbc.com/news/world-middle-east-60895393, 01.04.2022.
[10] Israel: Two police killed by Israeli Arab gunmen in Hadera, “bbc.com”…
[11] Two Arab gunmen kill two police officers in Israel and are shot dead, “reuters.com”, 28.03.2022, https://www.reuters.com/world/middle-east/two-suspected-arab-gunmen-wound-two-israeli-city-are-shot-dead-police-say-2022-03-27/, 03.04.2022.
[12] Israel: Two police killed by Israeli Arab gunmen in Hadera, “bbc.com”…
[13] 5 killed in mass shooting in central Israel, “cbsnews.com”, 29.03.2022, https://www.cbsnews.com/news/israel-bnei-brak-shooting-central-israel-03-29-2022/, 02.04.2022.
[14] Część Palestyny, de facto kontrolowana przez Izrael i stanowiąca jego jednostkę administracyjną o nazwie Judea i Samaria, West Bank summary, „britannica”, https://www.britannica.com/summary/West-Bank, 03.04.2022.
[15] 5 killed in mass shooting in central Israel, “cbsnews.com”…
[16] Israel says gunman who killed 5 in third such recent attack was Palestinian, “cbsnews.com”, 30.03.2022, https://www.cbsnews.com/news/israel-gunman-5-dead-third-such-recent-attack-palestinian/, 02.04.2022
[17] Five killed by Palestinian gunman in latest deadly attack in Israel, “bbc.com”, 29.03.2022, https://www.bbc.com/news/world-middle-east-60902330, 02.04.2022.
[18] 5 killed in mass shooting in central Israel, “cbsnews.com”…
[19] P. Kingsley, Israeli Troops Kill 3 Palestinian Militants in West Bank After Rise in Attacks, “nytimes.com”, 02.04.2022, https://www.nytimes.com/2022/04/02/world/middleeast/israel-palestinians-west-bank.html, 03.04.2022.
[20] Two Palestinians killed in gunfight during Israeli West Bank raid, “bbc.com”, 31.03.2022, https://www.bbc.com/news/world-middle-east-60939559, 02.04.2022.
[21] E. Fabian and T. Staff, Police chief says gunmen killed in raid were en route to Israel attack, “timesofisrael.com”, 02.04.2022, https://www.timesofisrael.com/officials-say-terror-cell-killed-in-gunfight-may-have-been-en-route-to-israel-attack/, 03.04.2022.
[22] P. Kingsley, Israeli Troops Kill 3 Palestinian Militants in West Bank After Rise in Attacks, “nytimes.com”…
[23] Israeli security forces kill three militants in West Bank amid surge of violence, “france24.com”, 02.04.2022, https://www.france24.com/en/middle-east/20220402-israeli-security-forces-kill-three-militants-in-west-bank-amid-surge-of-violence, 03.04.2022.
[24] E. Fabian and T. Staff, Police chief says gunmen killed in raid were en route to Israel attack, “timesofisrael.com”…
[25] Ibidem.
