28 marca 2022 r. w Izraelu i Autonomii Palestyńskiej odbyły się dwa równoległe spotkania. Tematy obu koncentrowały się wokół podobnych spraw, czyli: dążeniu do zacieśnienia więzi pomiędzy stronami, podkreśleniu konieczności zachowania pokoju i bezpieczeństwa podczas tegorocznego święta Paschy, Ramadanu i Wielkanocy, wojny w Ukrainie oraz niedawnych ataków terrorystycznych w Izraelu. Dlaczego jednak zdecydowano się na dwa osobne wydarzenia? Czy powodem takiego zachowania są wzajemne animozje?

28 marca 2022 r. w Sde Boker w południowym Izraelu odbył się szczyt Negew, mający umocnić relacje pomiędzy państwami arabskimi, które podpisały Porozumienia Abrahama[1] z Izraelem. Uczestniczyli w nim ministrowie spraw zagranicznych Bahrajnu, Egiptu, Izraela, Maroka, Stanów Zjednoczonych i Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Jednym z poruszonych tematów była kwestia przywrócenia porozumienia nuklearnego z Iranem oraz możliwość usunięcia irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej z listy organizacji terrorystycznej. Zaniepokojenie tym pomysłem wyraził premier Izraela Naftali Bennett. Spotkanie nie obyło się bez słów podziękowania dla Stanów Zjednoczonych, które angażują się w bezpieczeństwo Izraela. Antony Blinken w imieniu prezydenta Bidena potwierdził udzielenie pełnego wsparcia w uzupełnieniu Żelaznej Kopuły i systemu obrony Izraela w wysokości miliarda dolarów. Poruszono również temat pokoju i bezpieczeństwa w czasie trzech najważniejszych świąt dla trzech wielkich religii, których główne miejscu kultu skupia się w Jerozolimie. Zaproszeni ministrowie potępili niedawne ataki terrorystyczne w Izraelu, które mogą stać się iskrą zapalną dla większych zamieszek, podobnie do ubiegłorocznych, będących przyczyną wybuchu 11-dniowej wojny pomiędzy Izraelem a Hamasem w Strefie Gazy[2].

Choć tematu Palestyny i Palestyńczyków nie było w głównym programie rozmów, to kraje muzułmańskie odniosły się do ich sprawy. Minister spraw zagranicznych Maroka podkreślił poparcie dla rozwiązania dwupaństwowego, aby znieść konflikt izraelsko-palestyński. Zwiększenie wsparcia dla Palestyńczyków obiecał również minister Bahrajnu. Minister Egiptu w trakcie spotkania także poruszył sprawy palestyńskie oraz ostrzegał przed „jednostronną działalnością” próbującą zakłócić „spokój” podczas nadchodzącego Ramadanu[3]. Premier Bennett oświadczył, że jego rząd próbuje poprawić warunki życia Palestyńczyków, na co wskazuje wydanie 20 tys. pozwoleń w Strefie Gazy na podjęcie pracy na terytorium Izraela. W przyszłości Izrael ma zainwestować 40 mln szekli (52 444 000 zł[4]) na poprawę przejść granicznych między Izraelem a Strefą Gazy. Antony Blinken powiedział, że Stany Zjednoczone starają się odbudować dobre stosunki z Autonomią Palestyńską[5]. Dowodem na to było spotkanie z prezydentem Mahmudem Abbasem we Wschodniej Jerozolimie 27 marca 2022 r., dzień przed szczytem Negew, podczas którego Abbas starał się przekonać sekretarza Stanów Zjednoczonych do rozwiązania dwupaństwowego jako najlepszego wyjścia dla zakończenia konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Zwrócił też uwagę na rozprzestrzenianie się żydowskich osiedli na ziemiach palestyńskich i wyrzucanie palestyńskich rodzin ze Wschodniej Jerozolimy[6].

Szczyt Negew wywołał oburzenie wśród Palestyńczyków, m.in. z powodu braku zaproszenia dla przedstawicielstwa rządu palestyńskiego na spotkaniu. Sąsiednia Jordania z kolei odrzuciła zaproszenie, ponieważ na ten dzień zaplanowano wcześniej wizytę króla Jordanii Abdullaha II. 28 marca 2022 r. przybył on do Ramallah w Zachodnim Brzegu, gdzie znajduje się siedziba władz Autonomii Palestyńskiej. Tam spotkał się z prezydentem Autonomii Palestyńskiej Mahmudem Abbasem[7]. „The Time of Israel” informuje, że chciał do nich dołączyć minister obrony Izraela Benny Gantz, ale został powstrzymany przez premiera Bennetta[8]. W trakcie spotkania król Abdullah podkreślił, że rozwiązanie dwupaństwowe stanowi najlepszy sposób na zakończenie trwającego konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Jordania widzi w przyszłości dwa państwa, których granica przebiega wzdłuż zielonej linii z 4 czerwca 1967 r. Prezydent i król omówili także bezpieczeństwo i zachowanie pokoju podczas święta Paschy, Ramadanu i Wielkanocy. Poruszono również temat zachowania historycznego i prawnego status quo Jerozolimy, ochrony islamskich i chrześcijańskich miejsc świętych znajdujących się pod opieką haszymidzkiej (jordańskiej) rodziny królewskiej oraz zwiększenia poszanowania praw muzułmanów do oddawania czci w meczecie Al Aksa, bez prowokacji i ingerencji podobnych do tych, które miały miejsce w 2021 r.[9] Przywódcy podjęli dyskusję o znaczeniu Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA) oraz umożliwieniu kontynuowania kluczowych usług UNRWA zgodnie z mandatem ONZ. Na spotkaniu Abdullah z Abassem omówili też potrzebę wzmocnienia współpracy dwustronnej, głównie w dziedzinie gospodarczej. Dwór haszymidzki podał do wiadomości publicznej, że „rozmowy dotyczyły również wspólnych regionalnych projektów i środków umożliwiających udział Palestyńczyków, zwłaszcza w projektach związanych z bezpieczeństwem żywnościowym i łagodzeniem reperkusji kryzysu ukraińskiego w regionie”[10]. Sprawa Palestyny i Palestyńczyków jest bardzo bliska królowi Abdullahowi. Nie tylko ze względu na małżonkę, która jest z pochodzenia Palestynką, ale także dużą mniejszość palestyńską w Jordanii – według szacunków UNRAW liczba zarejestrowanych tam uchodźców z Palestyny wynosi 2 307 011 osób[11]. Jednak dane te są zaniżone, a prawdziwą liczbę uchodźców trudno oszacować.

Priorytetem dla wszystkich zainteresowanych uczestników spotkań jest pokój i bezpieczeństwo, nie tylko militarne, ale również żywnościowe, energetyczne i handlowe. Jednak organizacja dwóch równoległych spotkań w Izraelu pokazała podziały istniejące w tamtejszej polityce i relacjach. Z jednej strony państwa muzułmańskie zwiększają współpracę z Izraelem, drugiej – sprawa Palestyny wciąż pozostaje otwarta.

[1] Porozumienie Abrahama – porozumienie zakładające uznanie państwa Izraela przez kraje muzułmańskie i normalizację stosunków dyplomatycznych pomiędzy sygnatariuszami.

[2] Secretary Antony J. Blinken And Israeli Prime Minister Naftali Bennett After Their Meeting, „U.S. Department of State”, 27.03.2022, https://www.state.gov/secretary-antony-j-blinken-and-israeli-prime-minister-naftali-bennett-after-their-meeting/, 2.04.2022.

[3] L. Berman, A. Boxerman, Announcing permanent regional forum, Israel, Arab states laud alliance, decry terror, „The Times of Israel”, 28.03.2022, https://www.timesofisrael.com/announcing-permanent-regional-forum-israel-arab-states-laud-alliance-decry-terror/, 2.04.2022.

[4] Dane uzyskane poprzez dokonanie przewalutowania na podstawie średniego kursu walut obcych, gdzie 1 ILS=1,3111 PLN na dzień 1.04.2022 r. Tabela nr 064/A/NBP/2022 z dnia 2022-04-01, „Narodowy Bank Polski”, https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/kursy/kursya.html, 2.04.2022.

[5] Secretary Antony J. Blinken…

[6] Jordan’s King Abdullah II meets with Abbas in rare West Bank visit, „The Times of Israel”, 28.03.2022, https://www.timesofisrael.com/jordans-king-abdullah-ii-meets-with-abbas-in-rare-west-bank-visit/, 3.04.2022.

[7] T. Lazaroff, King Abdullah in Ramallah: Regional peace dependent on two-states at ‘67 lines, „The Jerusalem Post”, 28.03.2022, https://www.jpost.com/middle-east/article-702545, 3.04.2022.

[8] Jordan’s King Abdullah II meets with Abbas…

[9] T. Lazaroff, King Abdullah in Ramallah:…

[10] King holds talks with Palestinian president in Ramallah, reaffirms Jordan’s support for Palestinian people, „The Royal Hashemite Court”, 28.03.2022, https://www.rhc.jo/en/media/news/king-holds-talks-palestinian-president-ramallah-reaffirms-jordan%E2%80%99s-support-palestinian, 3.04.2022.             

[11] Whery we work, „United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East”, https://www.unrwa.org/where-we-work/jordan, 3.04.2022.