Masakra uczniów w Kamerunie w cieniu konfliktu wewnętrznego

Opracował: Maciej Ścibor^[1]Materiał opracowany we współpracy ze studentami kierunku Analityka Bezpieczeństwa Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gnieźnie., 10.12.2020

24 października 2020 r. doszło do masakry uczniów w jednej ze szkół w Kumbie, niespokojnym regionie południowo-zachodniego Kamerunu.

Napastnicy (w cywilnych ubraniach) przyjechali na motocyklach do Międzynarodowej Akademii im. Matki Franciszki i otworzyli ogień w kierunku dzieci. Według relacji świadków było dziewięciu napastników. Jak twierdzi lokalny urzędnik, w zamachu zginęło ośmioro dzieci, a co najmniej 12 zostało rannych^[2]W. Rose, Funeral of killed Cameroon schoolchildren under way, „BBC.com”, 25.10.2020, https://www.bbc.com/news/topics/clm1wxp5p5jt/cameroon, 5.11.2020..

O atak władze Kamerunu obwiniły separatystów, którzy chcą utworzyć odrębne państwo w niespokojnych, anglojęzycznych regionach południowo-zachodniego i północno-zachodniego Kamerunu. Jeden na pięciu obywateli Kamerunu mówi po angielsku, większość to osoby francuskojęzyczne. Są to głównie mieszkańcy Kamerunu Południowego – dawnej kolonii brytyjskiej. Separatyści protestują przeciwko marginalizacji anglojęzycznej mniejszości Kamerunu^[3]Gunmen kill at least six children in attack on Cameroon school, „The Guardian”, 24.10.2020, … Continue reading.

Aby w pełni zrozumieć obecny konflikt, należy cofnąć się do 1930 roku. Obecne tereny objęte walkami wówczas podlegały Wielkiej Brytanii i stanowiły część terytorium Nigerii. Taki stan utrzymywał się do 1954 roku, gdy przedstawiciele Kamerunu Południowego uzyskali szeroką autonomię. Po tym czasie ONZ wezwało Wielką Brytanię do przeprowadzenia plebiscytów na podległych jej terytoriach kolonialnych. Pozwolono lokalnej ludności zadecydować o własnej przyszłości. Do wyboru mieli dwie opcje: ogłosić federację jako niezależny podmiot z Nigerią lub podpisać podobną umowę z Kamerunem. Spotkało się to z dużym niezadowoleniem w społeczeństwie – szczególnie, że nie brano pod uwagę pełnej niepodległości. Region został uznany za zbyt słaby gospodarczo, aby mógł sobie poradzić jako samodzielne państwo. Pomimo rozczarowania przedstawionymi propozycjami, mieszkańcy zdecydowali się ostatecznie na federację z francuskojęzycznym Kamerunem. Szybko okazało się, że zapewnienia o współpracy na równorzędnych warunkach były jedynie pustymi obietnicami. Przedstawiciele francuskojęzycznej większości zaczęli przejmować kolejne urzędy, tym samym marginalizując reprezentantów Kamerunu Południowego (po wejściu w federację region anglojęzyczny nazywano Kamerunem Zachodnim). Zakończeniem procesu dominacji nad anglojęzycznym partnerem było referendum przeprowadzone 20 maja 1972 roku – i to mimo że odbyło się ono ze złamaniem konstytucji. Kamerun Zachodni został przyłączony do części frankofońskiej, powołano jednocześnie Zjednoczoną Republikę Kamerunu. Jedną z czołowych postaci tlącego się separatyzmu był Fon Gorji Dinka, który w 1985 r. po raz pierwszy użył terminu „Ambazonia” dla określenia ziem dawnego Kamerunu Południowego. Na przestrzeni lat konflikt powoli zanikał, jednak powrócił w październiku 2016 r. podczas strajku prawników, którzy zmusili władze do zwrócenia uwagi na problem zachodniej części kraju. Coraz więcej demonstrantów zaczęło przyłączać się do manifestacji. Przyjęcie twardego stanowiska sprawiło jednak, że wybuchły walki z samozwańczymi Siłami Obronnymi Ambazonii, a konflikt przekształcił się w wojnę partyzancką^[4]K. Gadera, Ambazońscy separatyści i konflikt w zachodnim Kamerunie, „Geopolityka.net”, 31.10.2018, … Continue reading.

Separatyści zaczęli posuwać się do coraz bardziej radykalnych akcji, w tym z użyciem broni. Zamykali szkoły i wprowadzali godziny policyjne w ramach protestu wobec francuskojęzycznego rządu. Atak na szkołę w Kumbie nie był pierwszym atakiem na szkołę: od lutego 2017 r. do maja 2018 r. co najmniej 42 placówki stały się celem separatystów. W efekcie do lipca 2019 r. zamknięto blisko 6 tys. szkół, pozbawiając dostępu do edukacji ponad 600 tys. dzieci^[5]Several teachers kidnapped in restive Cameroon region: Union, „Al Jazeera”, 4.11.2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/11/4/at-least-six-teachers-kidnapped-in-restive-cameroon-region, … Continue reading.

Kryzys anglojęzyczny stał się głównym problemem w polityce wewnętrznej Kamerunu. Rząd uznaje separatystów za terrorystów i popiera militarne rozwiązanie konfliktu. Żaden kraj afrykański nie poparł otwarcie ambazońskich ruchów niepodległościowych^[6]Tamże..

Prezydent w specjalnym dekrecie zapowiedział, że użyje każdych środków, aby doprowadzić sprawców zbrodni przed sąd. Jak sam twierdzi, zaangażowane są wszystkie służby bezpieczeństwa.