Śmierć irańskiego naukowca – Mohsena Fakhrizadeha

Opracował: Maciej Ścibor^[1]Materiał przygotowany we współpracy ze studentami kierunku Analityka Bezpieczeństwa Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gnieźnie., 12.12.2020 r.

27 listopada 2020 r. doszło do zamachu na życie Mohsena Fakhrizadeha, irańskiego naukowca nuklearnego. Zachód od dłuższego czasu podejrzewał Fakhrizadeha o kierowanie tajnym irańskim programem budowy broni atomowej. „Po raz kolejny diabelskie dłonie światowej arogancji zostały splamione krwią” – napisał w specjalnym oświadczeniu Hassan Rowhani, prezydent Iranu^[2]Prezydent Iranu oskarżył Izrael o zabicie naukowca nuklearnego, „TVN24”, 27.11.2020, … Continue reading. Irańskie media informują, że naukowiec zginął z rąk terrorystów w swoim pojeździe w Absard, 70 kilometrów na wschód od Teheranu.

Do tej pory nie ma żadnej oficjalnej wiadomości, w jaki dokładnie sposób został zabity Fakhrizadeh. Źródła podają dwie prawdopodobne relacje. Według ministra obrony Iranu naukowiec został ostrzelany z automatycznego, zdalnie sterowanego karabinu maszynowego umieszczonego w samochodzie typu pickup 150 metrów od miejsca zdarzenia. Dwie kule trafiły go w bok i jedna w plecy, co spowodowało przerwanie rdzenia kręgowego. Całe zajście nie trwało dłużej niż trzy minuty. Dodał również, że zamach został przeprowadzony przy użyciu sprzętu elektronicznego i nikogo na miejscu nie było^[3]P. Wintour, O. Holmes, Iranian nuclear scientist Mohsen Fakhrizadeh given martyr, „The Guardian”,30.11.2020, … Continue reading.

Według drugiej relacji Mohsen Fakhrizadeh był w drodze do domu swoich teściów, którzy mieszkają w Absard. Naukowiec miał jechać okrężną drogą. Na rondzie stał zaparkowany, pusty Nissan, który eksplodował i zniszczył linię energetyczną. Po chwili z drugiego samochodu wyskoczyli strzelcy, a na motocyklach dojechali kolejni. Javada Mogouyi, członek Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej, informuje, iż zabójców było aż 12^[4]D. Kirkpatrick, R. Bergman, F. Fassihi, Brazen Killings Expose Iran’sVulnerabilities as It Struggles to Respond, „The New York Times”, 28.11.2020, … Continue reading. Irańska telewizja państwowa podała, że broń odzyskana z miejsca zbrodni nosiła logo i specyfikacje izraelskiego przemysłu wojskowego oraz że była kontrolowana przez satelitę^[5]US labels Iran’selite Revolutionary Guard Corps a ‘terror group’, „Al-Jazeera”,8.04.2019, … Continue reading.

Fakhrizadeh od dawna był śledzony przez izraelski wywiad pod kątem kierowania narodowym wojskowym programem nuklearnym. Binjamin Netanjahu, premier Izraela, już w 2018 roku podczas konferencji poświęconej irańskiemu programowi nuklearnemu skupił bardzo dużą uwagę na osobie irańskiego naukowca, podkreślając: „zapamiętajcie to nazwisko”. Prezydent Iranu wprost wskazuje na Izrael i Stany Zjednoczone jako odpowiedzialnych za zabójstwo. Grozi to znacznym wzrostem napięcia między Teheranem a Waszyngtonem w ostatnich dniach prezydentury Donalda Trumpa^[6]Top Iranian nuclear scientist assassinated near Tehran, „Al-Jazeera”,27.11.2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/11/27/top-iranian-nuclear-scientist-killed-iran-armed-forces , 30.11.2020..

W ciągu ostatniej dekady Iran oskarżył Izrael o zabicie co najmniej pięciu naukowców zajmujących się energią jądrową, chociaż Fakhrizadeh jest uważany za najstarszego i najbardziej znanego^[7]O. Holmes, P. Wintour, Iran’s supreme leader calls for 'definitive punishment’ of scientist’s killers, „The Guardian”, 28.11.2020 … Continue reading. W 2010 r. Masoud Ali Mohammadi, ekspert w dziedzinie fizyki cząstek elementarnych, został zabity przez wybuch zdalnie sterowanej bomby przymocowanej do motocykla, kiedy opuszczał swój dom w Teheranie. W podobny sposób w 2010 r. zginął również Majid Shahriar: napastnicy podłożyli ładunek wybuchowy do jego samochodu. Fereidoon Abbasi Davani, ówczesny przywódca atomowy Iranu, także był celem zamachowców, jednakże udało mu się ujść z życiem. Wszyscy wymienieni mężczyźni współpracowali z Fakhrizadehem. W 2011 r. Darioush Rezaeinejad został zastrzelony przez napastników jadących na motocyklach, jednak jego przynależność do działalności nuklearnej jest kwestionowana. Rok później Mostafa Ahmadi Roshan, zastępca szefa irańskiego zakładu wzbogacania uranu w Natanz, zginął w ataku przez wybuch bomby magnetycznej w drodze do pracy^[8]O. Holmes, Iranian scientist’s death only the latest in longline of attacks blamed on Israel, „The Guardian”, 27.11.2020, … Continue reading.

Zabicie Mohsena Fakhrizadeha jest porównywane w swoim znaczeniu do zabicia 3 stycznia 2020 r. w Bagdadzie przez siły amerykańskie Ghassema Solejmaniego, dowódcy sił Quds – elitarnego skrzydła irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej, które administracja Trumpa uznała za organizację terrorystyczną w kwietniu 2019 r. Władze Iranu grożą odwetem (o ile rola Izraela w zabójstwie naukowca zostanie udowodniona), jednak zdają sobie doskonale sprawę z politycznych i wojskowych konsekwencji. Skomplikowałby on wszystkie dotychczasowe starania Joe Bidena, prezydenta – elekta, o odprężenie w stosunkach na linii USA – Iran.

Pogrzeb Mohsena Fakhrizadeha odbył się 30 listopada 2020 r. bez zbędnych zakłóceń. Irańska telewizja państwowa transmitowała całą uroczystość^[9]Media: Irański naukowiec zabity z izraelskiej broni, „Rzeczpospolita”, 30.11.2020, https://www.rp.pl/Polityka/201139964-Media-Iranski-naukowiec-zabity-z-izraelskiej-broni.html, 30.11.2020.. Fakhrizadeh był Szefem Organizacji Badań i Innowacji w Ministerstwie Obrony, członkiem irańskiej Gwardii Rewolucyjnej oraz ekspertem w produkcji pocisków rakietowych. Agencja Fars twierdzi, że właśnie dlatego izraelskie tajne służby od wielu lat starały się go wyeliminować.