W czwartek 21 kwietnia 2022 r. w Afganistanie doszło do zamachu bombowego w północnej prowincji Balkh[1]. W wyniku eksplozji w szyickim meczecie Seh Dokan, który znajduje się w stolicy prowincji Mazar-i-Szarif, śmierć poniosło od 12[2] do nawet 33 osób[3], a 58 zostało rannych. Tego samego dnia wydarzył się drugi zamach bombowy – wskutek eksplozji w Kunduz (stolica prowincji Kunduz) zginęły 4 osoby, a 18 odniosło rany. Dwa dni wcześniej, tj. 19 kwietnia bieżącego roku, miał miejsce zamach w dwóch szkołach dla chłopców w stolicy Afganistanu – Kabulu. W wyniku eksplozji śmierć poniosło 6 osób, a 17 zostało rannych.

Do tej pory nie udało się ustalić, kto odpowiada za przeprowadzenie ataku na meczet – istnieją jednakże podejrzenia, że odpowiedzialne za jego organizację mogło być tzw. Państwo Islamskie, gdyż wcześniej to właśnie Kabul był priorytetowym miejscem podejmowanych przez nich akcji. Chociaż liczba zamachów bombowych w Afganistanie uległa redukcji od czasu przejęcia władzy przez talibów, ISIL (ISIL – Islamic State of Iraq and the Levant) przyznało się do przeprowadzenia ataków z 21 kwietnia[4]. Potwierdził to rzecznik prasowy organizacji, który w oficjalnym oświadczeniu podał, że: „Żołnierzom kalifatu udało się zdobyć torbę z pułapką(…)”. Uzbrojony ładunek wybuchowy został zdetonowany w sposób zdalny, kiedy w meczecie zgromadzili się wierni.

Tego samego dnia w afgańskim mieście Kunduz przeprowadzono zamach bombowy za pomocą ładunku IED przymocowanego do roweru. Trasa, po której się poruszał, została wytyczona w taki sposób, aby uderzyć w pojazd z mechanikami wojskowymi – informację tę potwierdził afgański rzecznik Ministerstwa Spraw Zewnętrznych. Jak wynika z relacji rzecznika policji Obaidullaha Abediego, w wyniku eksplozji zginęły 4 osoby, a 18 zostało rannych, w tym uczniowie jednej z pobliskich szkół[5].

Do sprawy zamachów odniósł się na serwisie Twitter Richard Bennett, będący specjalnym sprawozdawcą ONZ ds. Praw Człowieka w Afganistanie (UN Special Rapporteur): „Dziś kolejne eksplozje wstrząsają Afganistanem (…). Systematyczne ataki na zatłoczone szkoły i meczety wymagają natychmiastowego śledztwa, pociągnięcia do odpowiedzialności i położenia kresu takim naruszeniom praw człowieka”[6].

22 kwietnia do sprawy zamachów w Afganistanie odniósł się także zastępca specjalnego przedstawiciela sekretarza generalnego ONZ i koordynator pomocy humanitarnej w Afganistanie Ramiz Alakbarov. W swoim oficjalnym oświadczeniu[7] napisał: „Masowe użycie improwizowanych urządzeń wybuchowych, które w tym tygodniu spowodowało już ponad 100 ofiar wśród ludności cywilnej, jest niedopuszczalne i musi zostać natychmiast przerwane”[8].

19 kwietnia bieżącego roku miały miejsce dwa zamachy bombowe w afgańskich placówkach oświaty dla chłopców: Abdul Rahim Shaheed High School oraz w pobliżu Mumtaz Education Centre. Do wybuchu doszło, kiedy uczniowie przemieszczali się po odbyciu porannych zajęć lekcyjnych – świadkowie zdarzenia opisywali, że mogło ich być nawet do 1000, chociaż ich ostateczna liczba nie została ustalona. Istotne jest miejsce, w którym doszło do ataków – Kabul bowiem zamieszkują głównie szyici, uważani przez członków tzw. Państwa Islamskiego za heretyków. Dlatego też celem bojowników są właśnie dzielnice, instytucje i budynki należące lub odwiedzane przez identyfikujących się z tym konkretnym odłamem islamu ludzi. Według oświadczenia rzecznika kabulskiej policji Khalida Zadrana dwa ładunki IED eksplodowały przed budynkiem szkoły średniej Abdul Rahim Shaheed – wśród ofiar znaleźli się uczniowie powyższej placówki. Druga z eksplozji miała miejsce, kiedy ratownicy medyczni przybyli na miejsce zdarzenia, aby przetransportować potencjalne ofiary do szpitala. Z informacji pochodzących z dochodzenia w tej sprawie wynika, że ładunki IED umieszczono w plecakach i zdetonowano zdalnie. Do tej pory żadne ugrupowanie nie przyznało się do odpowiedzialności za przeprowadzenie zamachu, choć dotychczasowa antyszyicka działalność IS pozwala przypuszczać, że mogli być w to zaangażowani[9].

Przedstawiciele prasowi talibów twierdzą, że siły bezpieczeństwa pokonały i skutecznie zwalczyły wpływy Państwa Islamskiego w kraju. Jednakże biorąc pod uwagę wszystkie zamachy przeprowadzone przez IS na przestrzeni ostatnich kilku dni, można odnieść odmienne wrażenie. Zagrożenie ze strony powyższej organizacji terrorystycznej pozostaje w dalszym ciągu największym, z którym zmaga się sektor bezpieczeństwa Afganistanu. Informacje podawane przez międzynarodowe media różnią się między sobą, choćby statystykami co do ofiar i osób rannych w skutek zamachów. To zjawisko może być spowodowane przez politykę zagraniczną państwa talibów, którzy już od samego początku po przejęciu władzy postanowili odciąć wszelkie wpływy państw z areny międzynarodowej. Trudność obecnej sytuacji w Afganistanie polega na tym, że po 20-letniej kampanii zbrojnej przeprowadzonej przez Stany Zjednoczone wyniszczony kraj został przejęty przez do tej pory nieustabilizowany rząd. Podjęte dotychczas przez talibów decyzje przeczą całkowicie międzynarodowym ramom politycznym i powodują, że społeczeństwo Afganistanu pozostaje bez realnego wsparcia z zewnątrz. Reasumując, można sądzić, że tego typu ataki i zamachy będą przybierać na sile. Istniejący w Afganistanie aparat bezpieczeństwa i służby zajmujące się zwalczaniem terroryzmu w sposób wyraźny dają do zrozumienia, że nie są w stanie zapanować nad widmem Państwa Islamskiego i szerzonym przez nich terrorem.

[1] Balkh to jedna z 34 prowincji Afganistanu, położona w północnej części kraju, licząca ponad 1,5 mln mieszkańców. Stolicą prowincji jest miasto Mazar-i-Szarif; https://en.wikipedia.org/wiki/Balkh_Province, 25.04.2022.

[2] At least 16 killed as explosions rock Afghan cities, aljazeera.com, 21.04.2022, https://www.aljazeera.com/news/2022/4/21/deadly-explosion-rips-through-shia-mosque-in-afghanistan, 24.04.2022.

[3] Afganistan: Kunduz mosque attacked during Friday prayers, bbc.com, 22.04.2022, https://www.bbc.com/news/world-asia-61191643, 25.04.2022.

[4] At least 16 killed…

[5] Tamże.

[6] Tamże.

[7] Afganistan: Kunduz mosque…

[8] United Nations Humanitarian Coordinator for Afghanistan condemns attack on worshippers in Kunduz Province, reliefweb.int, 22.04.2022, https://reliefweb.int/report/afghanistan/united-nations-humanitarian-coordinator-afghanistan-condemns-attack-worshippers, 25.04.2022.

[9] Deadly blasts target boys’ school in Afghan capital Kabul, aljazeera.com, 19.04.2022, https://www.aljazeera.com/news/2022/4/19/kabul-boys-school-rocked-by-blasts-casualties-feared, 25.04.2022.